Osmanlı Harp yıllarında Para Değeri
Cihan savaşından Türkiye ordusu, maliyesi, insanı, köyü ve şehri iflâs etmiş durumda çıktı (1918).
İmparatorluğun nüfusu 1915′te 29 milyon kadardı. Bu yılın savaş
harcamaları 83 milyon lira idi. Henüz 1 TL, 1 altın veya ona yakın
değerde idi. Ancak altın para giderek tedavülden uzaklaştı. Hükümet de
topladı, halk da sakladı. Banknot emisyonu arttırıldı ve kâğıt lira ile
altın liranın değerinin arası gittikçe açıldı.
Yolsuzluk ve rüşvet yaygın hâle geldi. Sefalet başladı. Francaladan başka ekmek yemeyen nazlı İstanbul halkına, kişi başına 150 gram süpürge tohumu karıştırılmış kara ekmek veriliyordu. Tarihte ilk ve son defa, İstanbul halkında açlıktan ölüm başladı. Yolda açlıktan düşüp ölenleri, belediye çöpçüleri topluyorlardı.1917 Ağustosu’nda imparatorlukta banknot emisyonu 80 milyon lirayı buldu. Buna karşılık, sadece 3 yıl içinde 40 milyon altın piyasadan çekilip gizlendi. Böylesine bir malî denge içinde savaş bütçesinin 83 milyon altın olarak tesbiti, rikkat ve heyecan verir. Yabancı altınlar gibi yabancı banknotlar da geçerli idi. Fakat Alman markı biriktirenleri 1918 sonunda yıkım bekleyecektir. Zira savaş sonunda markın değeri kalmamıştır.
1917 içinde kâğıt para, tedavül eden altını geçti. 1.000 liralık
kupürler de vardı. Savaştan sonra altınla alış veriş tarihe karıştı.
Ancak gümüş sikkeler Cumhuriyet döneminde de uzun müddet kullanıldı.
1930′larda çok güzel basılmış Osmanlı gümüş mecîdiyeleri (20 kuruş,
altının beşte biri), yarım ve çeyrek mecidiyeler (10 kuruş ve 5 kuruş)
hâlâ geçerli idi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder