Takvimdeki Ay İsimleri Nasıl Oluşmuştur?
Avrupa dilleri, Arapça ve İbranice’ye baktığımızda takvim aylarının
isimlerinin bizim kullandıklarımızla ve birbirleri ile aynı veya benzer
olduğunu görüyoruz. Türkçe’deki Mayıs’ın karşılığının İngilizce’de May
olması gibi. Aslında bu durum oldukça karışık ve birçok dilde ay
isimleri birbirine geçmiş durumdadır. Özellikle Arap ülkeleri ve
çevresindeki kültürel etkileşimi görmek açısından ay isimlerini
incelemek faydalı olacaktır.
Maya takvimi
Bugün kullandığımız takvimin ve ayların kökeni Roma takvimine dayanır.
Roma takvimi en başta şu aylardan oluşan 10 aylık bir takvim olarak
hazırlanmıştır: Martius, Aprilis, Maius, Junius, Quintilis, Sextilis,
September, October, November, December. Daha sonra bu ayların en başına
Januarius ve Februarius adında iki ay daha eklenmiştir ve Sextilis ayı,
Augustus olarak, Quintilis ayı da Julius olarak değiştirilmiştir.
İngilizce ve diğer Avrupa dillerindeki ay isimleri tamamen Latince’den
alınmıştır.
Latince (anlamı) – İngilizce – Türkçe
Januarius (Janus’a ithafen) => January => Ocak
Februarius (Februa’ya ithafen) => February => Şubat
Martius (Mars’a ithafen) => March => Mart
Aprilis (Aphrodite’e ithafen) => April => Nisan
Maius (Maia’ya ithafen) => May => Mayıs
Junius (Juno’ya ithafen) => June => Haziran
Julius (Julius Caesar’a ithafen) => July => Temmuz
Augustus (Augustus Caesar’a ithafen) => August => Ağustos
September (Yedinci ay) => September => Eylül
October (Sekizinci ay) => October => Ekim
November (Dokuzuncu ay) => November => Kasım
December (Onuncu ay) => December => Aralık
Türkçe’deki Mart, Mayıs, Ağustos ayları da görüldüğü gibi Latince
kaynaklıdır. Bir kısım ay isimleri de İbrani takviminden Arapça’ya,
oradan da Türkçe’ye geçen isimlerdir.
Yahudi Takvimi
İbrani takvimindeki ay isimleri ve Levant bölgesi olarak adlandırılan ve
Filistin, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak’ı kapsayan bölgede kullanılan
ve kısmen İbranice’den etkilenmiş olan ay isimleri de aşağıdaki
gibidir(İbrani takvimi, Nisan’dan başlar ancak aşağıdaki listede Tevet
[Ocak] ayıyla başlatılmıştır).
İbranice – Levant bölgesi
1.Tevet => Kanun-essani
2.Sebat => Şubat
3.Adar => Adar
4.Nisan => Nisan
5.İyar => Ayyar
6.Sivan => Haziyran
7.Tammuz => Tammuz
8.Av => Ab
9.Elül => Aylül
10.Tişri => Tısrin-ül evvel
11.Marheşvan => Tısrin-essani
12.Kislev => Kanun-ül evvel
(İbranice ve Arapça ay adlarının temel kökenleri de Babil dillerine,
Aramice, Süryanice, Akkadça ve Sümerce’ye dayanır. Bazı ay isimleri de
adını Mısır tanrılarından alır.)
Bu listeden görüldüğü gibi Türkçe’deki Şubat, Nisan, Temmuz ve Eylül
aylarının isimleri İbranice, Haziran ayının ismi ise Arapça kökenlidir.
Ocak, Ekim, Kasım, Aralık ayları ise başka dillerde görülmeyen,
Türkçe’ye özgü adlardır. Ocak, Ekim ve Aralık ayları öz Türkçe
kelimelerdir. Kasım ise Arapça’da bölen, aralayan anlamına gelen bir
kelimedir.
Kaynakça:
http://design.caltech.edu/Misc/month_names.html
http://library.princeton.edu/departments/tsd/acm/appendix/months.html
Asger Aaboe, The Culture Of Babylonia: Babylonian Mathematics, Astrology And Astronomy, 1991
http://www.jewfaq.org/calendr2.htm
http://www.crowl.org/lawrence/time/months.html
http://geonames.de/months.htmlTakvimdeki Ay İsimleri Nasıl Oluşmuştur?
Avrupa dilleri, Arapça ve İbranice’ye baktığımızda takvim aylarının
isimlerinin bizim kullandıklarımızla ve birbirleri ile aynı veya benzer
olduğunu görüyoruz. Türkçe’deki Mayıs’ın karşılığının İngilizce’de May
olması gibi. Aslında bu durum oldukça karışık ve birçok dilde ay
isimleri birbirine geçmiş durumdadır. Özellikle Arap ülkeleri ve
çevresindeki kültürel etkileşimi görmek açısından ay isimlerini
incelemek faydalı olacaktır.
Maya takvimi
Bugün kullandığımız takvimin ve ayların kökeni Roma takvimine dayanır.
Roma takvimi en başta şu aylardan oluşan 10 aylık bir takvim olarak
hazırlanmıştır: Martius, Aprilis, Maius, Junius, Quintilis, Sextilis,
September, October, November, December. Daha sonra bu ayların en başına
Januarius ve Februarius adında iki ay daha eklenmiştir ve Sextilis ayı,
Augustus olarak, Quintilis ayı da Julius olarak değiştirilmiştir.
İngilizce ve diğer Avrupa dillerindeki ay isimleri tamamen Latince’den
alınmıştır.
Latince (anlamı) – İngilizce – Türkçe
Januarius (Janus’a ithafen) => January => Ocak
Februarius (Februa’ya ithafen) => February => Şubat
Martius (Mars’a ithafen) => March => Mart
Aprilis (Aphrodite’e ithafen) => April => Nisan
Maius (Maia’ya ithafen) => May => Mayıs
Junius (Juno’ya ithafen) => June => Haziran
Julius (Julius Caesar’a ithafen) => July => Temmuz
Augustus (Augustus Caesar’a ithafen) => August => Ağustos
September (Yedinci ay) => September => Eylül
October (Sekizinci ay) => October => Ekim
November (Dokuzuncu ay) => November => Kasım
December (Onuncu ay) => December => Aralık
Türkçe’deki Mart, Mayıs, Ağustos ayları da görüldüğü gibi Latince
kaynaklıdır. Bir kısım ay isimleri de İbrani takviminden Arapça’ya,
oradan da Türkçe’ye geçen isimlerdir.
Yahudi Takvimi
İbrani takvimindeki ay isimleri ve Levant bölgesi olarak adlandırılan ve
Filistin, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak’ı kapsayan bölgede kullanılan
ve kısmen İbranice’den etkilenmiş olan ay isimleri de aşağıdaki
gibidir(İbrani takvimi, Nisan’dan başlar ancak aşağıdaki listede Tevet
[Ocak] ayıyla başlatılmıştır).
İbranice – Levant bölgesi
1.Tevet => Kanun-essani
2.Sebat => Şubat
3.Adar => Adar
4.Nisan => Nisan
5.İyar => Ayyar
6.Sivan => Haziyran
7.Tammuz => Tammuz
8.Av => Ab
9.Elül => Aylül
10.Tişri => Tısrin-ül evvel
11.Marheşvan => Tısrin-essani
12.Kislev => Kanun-ül evvel
(İbranice ve Arapça ay adlarının temel kökenleri de Babil dillerine,
Aramice, Süryanice, Akkadça ve Sümerce’ye dayanır. Bazı ay isimleri de
adını Mısır tanrılarından alır.)
Bu listeden görüldüğü gibi Türkçe’deki Şubat, Nisan, Temmuz ve Eylül
aylarının isimleri İbranice, Haziran ayının ismi ise Arapça kökenlidir.
Ocak, Ekim, Kasım, Aralık ayları ise başka dillerde görülmeyen,
Türkçe’ye özgü adlardır. Ocak, Ekim ve Aralık ayları öz Türkçe
kelimelerdir. Kasım ise Arapça’da bölen, aralayan anlamına gelen bir
kelimedir.
Kaynakça:
http://design.caltech.edu/Misc/month_names.html
http://library.princeton.edu/departments/tsd/acm/appendix/months.html
Asger Aaboe, The Culture Of Babylonia: Babylonian Mathematics, Astrology And Astronomy, 1991
http://www.jewfaq.org/calendr2.htm
http://www.crowl.org/lawrence/time/months.html
http://geonames.de/months.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder